Τίτλος Εισήγησης - Διδάσκοντας την ιστορία… αλλιώς! Αναζητώντας νέους τρόπους προσέγγισης της διδασκαλίας της σχολικής ιστορίας

Δρ Ευαγγελία Κανταρτζή,

Διευθύντρια Μουσείου Σχολικής Ζωής και Εκπαίδευσης

Η ιστορία είναι ένα μυστήριο που πρέπει να το εξερευνήσουμε!

Η διδασκαλία της Ιστορίας αποτελεί ένα επίκαιρο και συχνά φορτισμένο ιδεολογικά θέμα αναζήτησης και προβληματισμού. Στην εισήγηση αυτή, αναγνωρίζοντας τη καθοριστική συμβολή του «πώς» στη διδασκαλία της σχολικής Ιστορίας  θα αναζητήσουμε τρόπους αξιοποίησης εναλλακτικών προσεγγίσεων που ανταποκρίνονται στη σύγχρονη διδακτική μεθοδολογία.  Μέσω διερευνητικών, ανακαλυπτικών και βιωματικών προσεγγίσεων η σχολική ιστορία  μπορεί να γίνει ένα απολαυστικό, δημιουργικό και γόνιμο μαθησιακά  ταξίδι για τους μαθητές/τριες αλλά και για τους/τις εκπαιδευτικούς ώστε πράγματι «το να μαθαίνουμε Ιστορία να είναι... μια ζωτική και αναζωογονητική διαδικασία..».

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ 1

Τίτλος Εργαστηρίου - Διδάσκοντας το 1821 με εργαλείο την τέχνη 

Το εργαστήριο απευθύνεται σε Α/θμια Εκπαίδευση

Δρ. Ευαγγελία Κανταρτζή,

Διευθύντρια Μουσείου Σχολικής Ζωής και Εκπαίδευσης

Έλλη Λαμπαδαρίδου,

Υπεύθυνη Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων Μουσείου Σχολικής Ζωής και Εκπαίδευσης

Μεγάλοι Έλληνες και ξένοι ζωγράφοι  αποτύπωσαν τον ηρωισμό των ανθρώπων που πολέμησαν, τα γεγονότα και την ιστορία, άλλοτε με ρεαλισμό και άλλοτε με συμβολικές αναφορές μέσω της ιστορικής ζωγραφικής. Στο εργαστήριο αυτό η ιστορία του 1821, τα ιστορικά γεγονότα και οι ήρωες θα προσεγγιστούν με τη βοήθεια της τέχνης. Οι συμμετέχοντες/ουσες θα ερευνήσουν και θα ανακαλύψουν τα μυστικά που κρύβονται σε σπουδαία έργα τέχνης, μαθαίνοντας παράλληλα να ερμηνεύουν και να παρατηρούν τα στοιχεία και τους τρόπους έκφρασης που χρησιμοποιεί ο κάθε καλλιτέχνης. Μέσα από την ανάδειξη εμβληματικών έργων θα ανακαλύψουμε πώς η τέχνη συνομιλά με την ιστορία και πώς μας δίνει ερεθίσματα για διδακτική αξιοποίηση.

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ 2

Τίτλος Εργαστηρίου - «Διδάσκοντας την Επανάσταση του 1821 μέσα από τη νεανική λογοτεχνία: η ευρωπαϊκή και διεθνής διάσταση» 

Το εργαστήριο απευθύνεται σε Α/θμια - Β/θμια Εκπαίδευση

Ελένη Σβορώνου

Μέσα από επιλεγμένα βιβλία της πρόσφατης νεανικής λογοτεχνίας για το 1821, θα προσεγγίσουμε τον Φιλελληνισμό και θα διερευνήσουμε εναλλακτικούς τρόπους διδακτικής του μέσα από τη δημιουργική γραφή. Θα «συναντήσουμε» τον τότε πρόεδρο των ΗΠΑ, Τόμας Τζέφερσον, τον λόρδο Βύρωνα και Γάλλους Φιλέλληνες που γοητεύτηκαν από την εξιδανικευμένη εικόνα των Ελληνίδων της Επανάστασης. Η διδασκαλία της Ιστορίας, και μάλιστα της Επανάστασης, μπορεί να είναι παιγνιώδης, δημιουργική αλλά και να ανοίγει ένα παράθυρο στον κόσμο.

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ 3 

Τίτλος Εργαστηρίου - Επιχειρηματολογώντας για την επανάσταση... Η αξιοποίηση των διττών λόγων στη διδακτική του μαθήματος της Ιστορίας

Το εργαστήριο απευθύνεται σε εκπαιδευτικούς Α/θμιας (ΣΤ΄Δημοτικού) - Β/θμιας Εκπαίδευσης 

Φωτεινή Εγγγλέζου

Κάθε ιστορική ενέργεια ή απόφαση, όπως αυτή της έναρξης της ελληνικής επανάστασης του 1821, επιφέρει ποικίλες συνέπειες και αποτελέσματα με βραχύχρονη ή μακρόχρονη επίδραση στην κοινωνία.  Η ανάγνωση, κατανόηση και γνώση αντίστοιχων ιστορικών ενεργειών και αποφάσεων δεν είναι μονοσήμαντη και μονοδιάσταστη. Στη διδακτική πράξη, είναι σημαντικό να αναγνωριστεί τόσο από εκπαιδευτικούς όσο και από μαθητές/τριες ότι οι διαφορετικές ερμηνείες των ιστορικών γεγονότων αντικατοπτρίζουν διαφορετικές απόψεις και αξίες. Επομένως, η διδακτική αξιοποίηση της ανταλλαγής επιχειρημάτων αναφορικά με ιστορικά ζητήματα και η εξοικείωση με τις αρχές που διέπουν τη διεξαγωγή ιστορικών αντιλογιών αποτελούν χρήσιμες διδακτικές στρατηγικές για την ουσιαστικότερη κατανόηση ιστορικών θεμάτων, την προώθηση της γνώσης του παρελθόντος, την ουσιαστική κατανόηση της σύνθετης φύσης των ιστορικών γεγονότων αλλά και τη διαμόρφωση υπεύθυνων, κριτικά σκεπτόμενων πολιτών μέσα από την ανάλυση, σύνθεση και ερμηνεία  ιστορικών πηγών.

Για την εξοικείωση με όσα αναφέρθηκαν παραπάνω, αρχικά, στο πλαίσιο της 20λεπτης εισήγησης θα παρουσιαστούν οι βασικές αρχές που διέπουν τη διεξαγωγή ενός αγώνα ιστορικής αντιλογίας και συνθέτουν την παιδαγωγική και διδακτική του αξία. Στη συνέχεια, στο πλαίσιο του εργαστηρίου θα δοθεί στους/στις συμμετέχοντες/ουσες η δυνατότητα να πάρουν μέρος σε μια προσομοίωση ιστορικής αντιλογίας ή/και σε άλλες βιωματικές δράσεις παραγωγής επιχειρηματολογικού λόγου.

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ 4

Τίτλος Εισήγησης - Γεννιόμαστε ως Ιστορία: οι έφηβοι απέναντι στην Επανάσταση

Τίτλος Εργαστηρίου - «Είμαστε όλοι Έλληνες: Στα σαλόνια των φιλελληνίδων»

Εργαστήριο Ιστορίας και θεάτρου | Απευθύνεται σε εκπαιδευτικούς της Β/θμιας Εκπαίδευσης

Νατάσα Μερκούρη, φιλόλογος, συντονίστρια του «Βλέμματος εφήβων»

Στο εργαστήριο θα αναπαραστήσουμε μια σκηνή που διαδραματίζεται στο σαλόνι μιας φιλελληνίδας κάπου στην Ευρώπη. Στη συζήτηση θα κληθούμε να αποτυπώσουμε το φιλελληνικό κλίμα σε όλο τον κόσμο αλλά και τη συμβολή των φιλελληνίδων γυναικών στην Επανάσταση, να παρουσιάσουμε την Επανάσταση μέσα στις διεθνείς συνθήκες, να δώσουμε ανθρώπινη «διάσταση» σε πρόσωπα χωρίς να αφαιρέσουμε την ηρωική.

Για το εργαστήριο θα χρησιμοποιήσουμε ιστορικές πηγές, πρωτογενείς και δευτερογενείς, τις οποίες θα μελετήσουμε σε ομάδες. Στην ολομέλεια θα συζητήσουμε τις επισημάνσεις, ερωτήσεις που θα θέλαμε να θέσουμε στους μαθητές προς συζήτηση, σημεία που ξεχωρίζουν και κρίνουμε σκόπιμο να ερευνήσουμε περισσότερο, αλλά και να τα παρουσιάσουμε στο κοινό.

Με καταιγισμό ιδεών θα σχηματίσουμε μια πρόταση θεατρικής αναπαράστασης και διαλόγων των φιλελληνίδων (πρόσωπα, περιεχόμενο, χώρος, χρόνος). Με βάση την πρόταση αυτή, θα προτείνουμε θεατρικές ασκήσεις και τεχνικές, καθώς και σκηνογραφικές-ενδυματολογικές συμβουλές για την καλύτερη δυνατή θεατρική υλοποίηση με μαθητές.

Στο τέλος, θα προβάλουμε την αντίστοιχη ενότητα από την παράσταση Γεννιόμαστε ως Ιστορία: οι έφηβοι απέναντι στην Επανάσταση και θα τη σχολιάσουμε.

Οι συμμετέχουσες/-οντες αρκεί να φέρουν μαζί την καλή τους διάθεση για πειραματισμό. Όποια/-ος επιθυμεί μπορεί, πριν το εργαστήριο, να διαβάσει για τις πιο γνωστές φιλελληνίδες στην παρακάτω ιστοσελίδα

https://www.eefshp.org/ellinides-kai-filellinides-i-symvoli-toys-stin-elliniki-anexartisia/

Βιογραφικά Ομιλητριών - Εισηγητριών 

Ευαγγελία Κανταρτζή

H Ευαγγελία Κανταρτζή είναι Πρόεδρος του Εθνικού Κέντρου Έρευνας και Διάσωσης Σχολικού Υλικού (http://www.ekedisy.gr/) και Διευθύντρια του Μουσείου Σχολικής Ζωής και Εκπαίδευσης. Έχει σπουδάσει στη Φιλοσοφική Σχολή του ΑΠΘ, με Μεταπτυχιακό στα Παιδαγωγικά και την Ψυχολογία από τη Φιλοσοφική Σχολή του ΑΠΘ και Διδακτορικό στα Παιδαγωγικά από το InstituteofEducation, UniversityofHull. Διδάσκει στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση σε προπτυχιακό και μεταπτυχιακό επίπεδο. Έχει διδάξει ως επιμορφώτρια σε θέματα παιδαγωγικών, ψυχολογίας, διοίκησης της εκπαίδευσης, μουσειοπαιδαγωγικής. Συμμετέχει σε ερευνητικά και ευρωπαϊκά προγράμματα και στην παραγωγή εκπαιδευτικού υλικού ενώ υπήρξε αξιολογήτρια σχολικών βιβλίων και λογισμικών. Έχει πλούσιο συγγραφικό έργο με δημοσιεύσεις σε έγκριτα επιστημονικά περιοδικά, Πρακτικά συνεδρίων, μονογραφίες και αρθρογραφία στον περιοδικό και ημερήσιο τύπο.

Έλλη Λαμπαδαρίδου

Η Έλλη Λαμπαδαρίδου είναι εικαστικός, πτυχιούχος της Σχολής Καλών Τεχνών του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων. Από το 2017 εργάζεται στο Μουσείο Σχολικής Ζωής και Εκπαίδευσης με κύριο αντικείμενο την υλοποίηση και τον σχεδιασμό εκπαιδευτικών προγραμμάτων. Παράλληλα διδάσκει εικαστικά σε κέντρα δημιουργικής απασχόλησης και χώρους πολιτισμού σε παιδιά και ενήλικες. Έχει λάβει μέρος σε εκθέσεις ζωγραφικής σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Ιωάννινα κ.α. ενώ έχει ασχοληθεί και με την εικονογράφηση.

Ελένη Σβορώνου

Η Ελένη Σβορώνου (γεν. 1965) είναι απόφοιτη της Φιλοσοφικής Σχολής του ΑΠΘ, με μεταπτυχιακή ειδίκευση στη Διαχείριση Πολιτιστικής Κληρονομιάς στο Πανεπιστήμιο του Birmingham.

Είναι υπεύθυνη Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης στο WWF Ελλάς. Παράλληλα, γράφει για παιδιά και νέους. Το έργο της “Η μπαλάντα της Ζηνοβίας” απέσπασε το Α’ βραβείο στον 62ο λογοτεχνικό διαγωνισμό της Γυναικείας Λογοτεχνικής Συντροφιάς, στην κατηγορία “Λογοτεχνικό Βιβλίο Γνώσης για μεγάλα παιδιά” ενώ το Σκληρό Καρύδι (εκδ.Καλειδοσκόπιο) συμπεριλήφθηκε στον κατάλογο της βιβλιοθήκης του Μονάχου White Raven (βιβλία που διακρίνονται για το ξεχωριστό περιεχόμενο και μορφή τους και αξίζουν να συμπεριλαμβάνονται στις συλλογές των δημόσιων βιβλιοθηκών).

Πολλά από τα βιβλία της έχουν συμπεριληφθεί στις βραχείες λίστες του περιοδικού Αναγνώστη (πρώην Διαβάζω), των Κρατικών Λογοτεχνικών Βραβείων και των βραβείων κοινού του Public. Tα έργα της Το πάτημα του Έλληνα και Ο ψαροντουφεκάς απέσπασαν Εύφημο Μνεία (2014-15) από τη Γυναικεία Λογοτεχνική Συντροφιά.

Γράφει κριτική παιδικής λογοτεχνίας στον Αναγνώστη. Επί τρία χρόνια (2015-18) ήταν μέλος της κριτικής επιτροπής Αναγνώστη (κατηγορία παιδική – νεανική λογοτεχνία).

Διδάσκει δημιουργική γραφή σε σεμινάρια για μικρούς και μεγάλους, και εμψυχώνει παιδαγωγικά εργαστήρια για τη φύση και τον πολιτισμό.

Εργάστηκε για την Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδας (2017) στην επιλογή βιβλίων παιδικής και νεανικής λογοτεχνίας για το δανειστικό τμήμα του νέου χώρου της ΕΒΕ στο Πάρκο Πολιτισμού του ΙΣΝ.

Έχει συνεργαστεί με πολλά σχολεία (Σχολή Χιλλ, Μωραΐτη, κ.α.) σε σταθερή βάση σε θέματα εκπαίδευσης για την αειφορία και φιλαναγνωσίας και με την «Τεχνόπολη» του Δήμου Αθηναίων για τη συγγραφή παιδαγωγικού υλικού για την πόλη, την ιστορία και τη δημόσια τέχνη.

Περισσότερα στο https://elenisvoronou.wordpress.com/

Φωτεινή Εγγγλέζου

Η Φωτεινή Εγγγλέζου είναι Συντονίστρια Εκπαιδευτικού Έργου στο 6^ο ΠΕΚΕΣ Αττικής, Διδάσκουσα Κριτικής Παιδαγωγικής στο ΜΠΣ του Ελληνικού Ανοιχτού Πανεπιστημίου «Γλωσσική Εκπαίδευση για Πρόσφυγες και Μετανάστες» και Πρόεδρος του Ινστιτούτου Ρητορικών και Επικοινωνιακών Σπουδών Ελλάδας (Ι.Ρ.Ε.Σ.Ε.). Έχει πλούσια επιμορφωτική δράση αναφορικά με την καλλιέργεια και αξιοποίηση της ρητορικής τέχνης τόσο σε όλες τις βαθμίδες τυπικής εκπαίδευσης, κυρίως, μέσω της καλλιέργειας του επιχειρηματολογικού λόγου και της κριτικής σκέψης όσο και με τη βελτίωση των επικοινωνιακών δεξιοτήτων ενηλίκων στο πλαίσιο της άτυπης δια βίου εκπαίδευσης (ρητορικοί όμιλοι ενηλίκων κτλ.). Είναι πιστοποιημένη εκπαιδεύτρια αγώνων αντιλογίας από την Διεθνή Εκπαιδευτική Ένωση Αγώνων Αντιλογίας (International Debate Education Association) και μέλος της Ρητορικής Ευρωπαϊκής Εταρείας (Rhetoric Society of Europe).

Συμμετέχει ως εισηγήτρια σε συνέδρια (ελληνικά, ευρωπαϊκά, διεθνή) σχετικά με την επιχειρηματολογία και την αξία της ρητορικής στην προώθηση του σχολικού και κριτικού γραμματισμού, ενώ πολυάριθμα άρθρα της  είναι δημοσιευμένα σε συλλογικούς τόμους και επιστημονικά περιοδικά τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό. Από το 2018 έως τον Μάρτιο του 2021 ήταν συντονίστρια του ευρωπαϊκού ερευνητικού προγράμματος Erasmus+ KA2 “Odyssey: Οxford debates για νέους στην εκπαίδευση STEM”. Συμμετέχει στη διοργάνωση αγώνων αντιλογίας σε συνεργασία με ποικίλους εκπαιδευτικούς, ακαδημαϊκούς, δημοτικούς, πολιτιστικούς φορείς καθώς και ως κριτής αγώνων αντιλογίας τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό (π.χ. 1^ο Πανιταλικό Πρωτάθλημα Αγώνων Αντιλογίας Νέων σε συνεργασία με την Εθνική Ένωση Αγώνων Αντιλογίας Ιταλίας).

Νατάσα Μερκούρη

Η Νατάσα Μερκούρη είναι απόφοιτη του Τμήματος Ελληνικής Φιλολογίας του Ε.Κ.Π.Α. με μεταπτυχιακές σπουδές στο ΑΠΚυ (Θεατρικές Σπουδές, ΜΑ). Tα ερευνητικά της ενδιαφέροντα αφορούν την πρόσληψη του αρχαίου ελληνικού δράματος, το θέατρο ντοκουμέντο εκπαίδευση και τη διδακτική της Σύγχρονης Ιστορίας. Διετέλεσε γενική γραμματέας του ΔΣ του Πανελληνίου Δικτύου για το Θέατρο στην Εκπαίδευση, στις δράσεις του οποίου συμμετείχε σταθερά ως μέλος των οργανωτικών επιτροπών. Είναι αντιπρόεδρος του ΔΣ της Νέας Παιδείας και διατηρεί στο ομότιτλο περιοδικό τη στήλη «Η Παιδεία στον κόσμο». Επίσης αρθρογραφεί για θέματα εκπαίδευσης στον Τύπο. Είναι μέλος του Διεθνούς Οργανισμού για το Θέατρο/Δράμα στην Εκπαίδευση. Από το 2010 συνεργάζεται με το Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης ως συντονίστρια της Συμβουλευτικής Επιτροπής του προγράμματος «Το αρχαίο δράμα στο σχολείο του 21^ου αιώνα» και του τριετούς προγράμματος θεατρικής παιδείας «Βλέμμα εφήβων» (2019-2022), σε συνεργασία με εκπαιδευτικά ιδρύματα των Η.Π.Α. Εργαζόταν στην ιδιωτική εκπαίδευση ως φιλόλογος (1996-2020) και υλοποιούσε προγράμματα θεατρικής παιδείας (Όμιλος Σύγχρονου Θεάτρου 2000-2020). Εργάζεται στο Κέντρο Ελληνικού Πολιτισμού ως καθηγήτρια Ελληνικής ως Ξένης Γλώσσας.